پرورش و نگهداری کبوتر

محل نگهداری كبوتر

در خانه معمولا كبوتر ها را در قفسهای چوبی یا فلزی كوچك نگهداری می كنند كه هر قفس برای یك جفت كبوتر در نظر گرفته می شود. اما چنانچه در مزارع بزرگ به نگهداری كبوترها پرداخته شود برای آنها از قفسهای بزرگی كه معمولا در اندازه های 2*3*2 متر هستند استفاده می شود. اما از كبوتر ها در اتاقك ها یا برج هایی كه برای این منظور از چوب و آجر ساخته شده اند نیز نگهداری می شود كه این گونه برج ها در ایام قدیم بسیار معمول بوده و از آنها برای جمع آوری فضولات كبوترها به منظور كود كشاورزی استفاده می شده است.
در صورت اقدام به پرورش متراكم كبوتر باید برای هر متر مربع ، چهار كبوتر در نظر گرفته شود.
حرارت داخل آشیانه و محل نگهداری كبوتر در فصل زمستان نباید از 10 یا 15 درجه كمتر باشد و طول مدت روشنایی برای كبوتر ها را 16 ساعت از 24 ساعت توصیه می كنند.

طریقه پرورش و نگهداری

بهترین روش نگهداری كبوتر ها ، انتخاب آنها از دوران جوجگی میباشد تا آنها به محل نگهداری خود به خوبی عادت كنند. كبوتر ها را می توان از سنین 5 تا 7 ماهگی برای جفت گیری انتخاب نمود. توجه به این نكته ضروری است كه هر قدر وزن جوجه كبوتر بیشتر باشد به همان نسبت دیرتر به بلوغ جسمی می رسد.
در صورتی كه عمل انتخاب جفت برای كبوتر توسط شخص پرورش دهنده انجام شود لازم است تا جفتهای انتخاب شده به مدت 10 تا 14 روز در كنار یكدیگر در قفس قرار داده شوند تا به همدیگر عادت كنند. تقریبا پس از 40 تا 44 ساعت پس از عمل جفت گیری در كبوتر ، در ساعات بعد از ظهر اولین تخم و دو روز بعد نیز تخم دوم توسط كبوتر ماده گذاشته می شود. در كبوتر ها بر خلاف سایر طیور گذاشتن فقط دو تخم از لحاظ ژنتیكی تثبیت شده است و هیچ گاه افزایش یا كاهش ندارد.

عمل لانه سازی در كبوترها 2 تا 3 روز قبل از عمل تخم گذاری توسط هر دو جفت انجام می شود. پس از 17 تا 18 روز جوجه ها از تخم خارج می شوند. فاصله زمانی تولد بین دو جوجه معمولا 12 تا 24 است. حدود یك هفته پس از تولد ، پرهای جوجه ها شروع به درآمدن می كند. جوجه ها تا 6 هفته پس از تولد توسط والدین تغذیه می شوند. والدین جوجه ها پس از آنكه سن جوجه ها به 3 هفتگی برسد ، دوره ی جدید تخم گذاری را آغاز می كنند. جوجه ها پس از پایان هفته چهارم اقدام به دان خوردن می كنند. یك جفت كبوتر میتواند در طول یكسال 12 تا 15 جوجه متولد نماید.

خوابیدن بر روی تخم ها توسط هر دو جفت انجام می شود. جفت نر معمولا بعد از ظهرها تا شب هنگام بر روی تخم ها می خوابد و در بقیه زمانها جفت ماده این كار را انجام می دهد. كبوترها در سالهای دو و سوم بیشترین میزان تخم گذاری و تولید مثل را دارند و از سال پنجم به بعد این میزان به شدت كاهش می یابد و حتی ممكن است قطع شود.
كبوترهای مسن دارای علائمی به این شرح هستند: چشمان بی فروغ ، بالهای بدون درخشندگی، ناخن های بلند و قوس دار، پاهای پوشیده از پوسته های ضخیم و منقار نوك تیز.

اهلی كردن كبوتر

برای پرورش بهتر است كه جوجه كبوترها را از 40 روزگی به بعد خریداری كرد و در آغاز طی یك دوره ی 20 روزه آنان را به پروازهای كوتاه مدت كه شامل پرواز و فرود بر بالای بام ها است عادت داد. سپس پروازهای دراز مدت در آسمان را آموزش داد و در خلال 20 تا 30 روز مسافت پرواز را به تدریج افزایش داد تا این كه از مهارت پرواز كبوترها مطمئن گردید. در این مرحله باید از مخلوط كردن كبوتر با كبوترهای دیگران پرهیز كرد.

تغذیه كبوتر

دانه هایی را كه امروزه به عنوان غذای پرندگان مصرف می شوند میتوان به دو دسته غلات و دانه های روغنی تقسیم بندی كرد. دانه ی غلات مقدار نسبتا زیادی كربوهیدرات و مقدار اندكی چربی دارد. دانه هایی كه در این دسته قرار می گیرند عبارتند از: ارزن ، جو نیم كوب ، بلغور گندم و ذرت. دانه های روغنی برخلاف غلات حاوی نسبتا زیادی چربی و مقدار كمی كربوهیدرات هستند ولی این دانه ها در تغذیه كبوتر ها كمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

از تركیبات مهم موجود در دانه های روغنی و غلات می توان به پروتئین اشاره كرد كه خود از اسیدهای آمینه ساخته شده است. اما باید به این نكته توجه كرد كه میزان بالای پروتئین موجود در یك دانه به معنای آن نیست كه پرنده مقدار كافی پروتئین مورد نیاز روزانه خود را دریافت كرده است. چه بسا تمام اسید های آمینه به مقدار كافی در دانه ای موجود نباشد و بدن پرنده نیز نتواند اسید آمینه ضروری بدن خود را از سنتز ماده غذایی به دست آورد. در چنین حالتی پرنده به شدت در معرض كمبود اسید آمینه لیزین و متیونین قرار خواهد گرفت.

ویتامین A نیز از جمله ویتامین هایی است كه بسیاری از دانه ها به مقدار بسیاری كمی شامل آن می شوند و كمبود آن پرنده را در معرض ابتلا به بیماری " كاندیدیاز" قرار می دهند. در این بیماری نقاط قارچ مانندی در دهان پرنده مشاهده خواهد شد و به مرور زمان تمامی دستگاه گوارش پرنده را نیز در بر خواهد گرفت. پرنده مبتلا به این بیماری فقط با غذای خود بازی می كند و مقدار بسیار ناچیزی از آن را می خورد. از این رو باید در كنار استفاده از دان های مختلف از مكمل های غذایی نیز جهت تكمیل كاستی های غذایی و رفع نیازهای روزانه پرنده به ویتامین ها و مواد معدنی و پروتئینی نیز استفاده نمود.

بهترین نوع غذا برای كبوترها ، دانه هایی همچون: ارزن ، عدس ، گندم ، ذرت، جو، بذر كتان، نخود، ماش، شاهدانه و قره ماش است. همچنین پوست صدف آسیاب شده و مخلوط با نمك نیز مناسب است. البته این مخلوط باید در ظرفی جداگانه و روزانه در دسترس پرنده قرار داشته باشد. در صورت كمبود نمك در جیره غذایی كبوتر ، پرنده اقدام به نوك زدن به در و دیوار خواهد كرد.
در تغذیه كبوتر باید به نوع ذائقه و علاقه او به دانه ها نیز توجه داشت و بیشتر دان ها و غذاهایی در اختیار آن قرار داد كه به آنها علاقمند است. كبوترها معمولا در زمستان ها به غذای بیشتری نیاز دارند.
معمولا 80 درصد غذای كبوترها را دانه های مختلف غلات و 20 درصد آن را بقیه دانه هایی كه بیشتر حاوی پروتئین هستند تشكیل می دهد.

نكاتی برای سلامتی كبوترها

آب تنی كبوتر
كبوترها علاقه فراوانی به آب تنی دارند و این كار را در تمامی فصول سال حتی زمستان ها نیز انجام می دهند. در این مورد بهتر است ظرفی جداگانه برای آب تنی آنها قرار داد و پس از آب تنی كردن كبوترها نیز آن را از قفس خارج كرده و آب آن را تخلیه نماییم. آب تنی برای سلامتی پرنده ورفع جانوران موذی موجود در زیر پرهایش بسیار مفید است.

پرواز دادن كبوترها
بهترین اوقات برای پرواز دادن كبوترها ، صبح ها بین ساعت شش و هفت و شامگاه قبل از غروب آفتاب می باشد. از پرواز دادن كبوتر در ساعات گرم روز مخصوصا هنگام ظهر در فصل تابستان باید خودداری كرد. همچنین در ساعات شبانه نیز این كار نباید انجام شود زیرا جهت یابی پرنده در تاریكی با اشكال روبرو می شود.
در برخی از ماه های سال همچون مرداد و شهریور به علت پرریزی و تولك ، پرواز برای پرنده مشكل است.

پرورش و تولید مثل كبوتر

كبوتر نر قبل از تخم گذاری كبوتر ماده ، با جمع آوری خس و خاشاك اقدام به لانه سازی كرده و پس از تخم گذاری كبوتر ماده در خوابیدن بر روی تخم ها با ماده خود همكاری می كند. در هنگام درآمدن جوجه ها از تخم ، كبوتر نر با جمع آوری و ذخیره دانه در چینه دان خود كبوتر ماده را در تغذیه جوجه ها كمك می كند. مدت زمان خوابیدن كبوتر ماده بر روی تخم ها 18 روز است و پس از آن جوجه ها با شكستن پوسته ی تخم از آن خارج می شوند. در این مرحله بهتر است اقدام به شكستن پوسته تخم ها به منظور كمك به جوجه برای خارج شدن راحت تر از تخم هما ننماییم زیرا در این صورت امكان آسیب وارد شدن به جوجه ها درون تخم می باشد.
كبوتر ماده هنگامی كه به بلوغ رسید یعنی در سن 4 تا 5 ماهگی شروع به تخم گذاری می كند و در آغاز تعداد تخم ها معمولا نامنظم و اغلب یك عدد است و در سن 10 تا 12 ماهگی در هر نوبت دو عدد تخم می گذارد.